این تحقیق با فرمت Word بوده و قابل ویرایش است همچنین آماده پرینت می باشد

موضوع : مقاله بررسی فنون و اصول هنر سفالگری

سفالهاي رنگارنگ ونقوش رنگي روي لعاب گلي بويژه قرن 4 هجري است كه متعلق به دوراني است كه كيمياگران وتهيه كنندگان لعاب با رنگهاي مختلف و اكسيدهاي متنوع آشنا شده اند و به تبع علاقه به ترسيم نقوش در انسان ،گلها ،گياهان و حيوانات از رنگهاي ارغواني تيره سياه ، قهوه اي ،زرد و افرايي بصورت پوشش نازك روي زمينه ها و پوشش گلي استفاده كرده اند از نقوش متداول اين دوره مي توان نقش اسب سوار به تقليد از ظروف فلزي ساساني با تلفيقي از نقوش پرندگان مثل مرغ شاخوار و پرنده مسبك ( نقطه نشان ) ونقش مايه هاي اسليمي و تكرار حروف خط كوفي نام برد كه در داخل كاسه ها ، بشقابها و پيمانه هاي كوچك آبخوري رسم شده است . 0-0 در ميان مراكز ساخت اين نوع ظروف نيشابور از اهميت بسيار برخوردار است و بطور كلي در شرق ايران و نيز در مازندران اين سفال متداول بوده و حتي بنام ظروف ساري نيز ناميده مي شده است . تعداد زيادي كوره هاي پخت اين نوع سفال در جرجان كشف شده و محققان آنجا را مركز ساخت و اشاعه اين سفال مي دانند در مجموع اين نوع ظروف در جهان اسلام از ابداعات وابتكارات سفالگران ايراني محسوب مي شود و پرفسور ميكاهي استاد دانشگاه توكيو اين امور را تاكيد كرده است.

سفالينه لعاب گلي با لعابهاي درخشان معروف به زرين فام اوليه : اين نوع سفال پس از آنكه با پوشش گلي پوشانيده مي شد ،بامجموعه اي از لعابهاي تركيبي رنگين زينت مي يافت و پس از پخت درخشندگي خاص به حالت زرين فام يا خلايي داشت شكل اين ظروف معمولا كانيه ونقوش آنها گلهاي تزئيني همراه با نوشته هاي كوفي بود . وجه تمايز اين ظروف زرين فام با ظروف زرين فام قرن 6و7 در تكامل نقوش ونوع خط و تفكيك رنگ است در قرن 6و7 هجري به جاي خط كوفي از خط نسخ و فارسي دري وپرترهاي انساني و رنگ طلايي يك دست استفاده مي شود سفالينه زرين فام اوليه قرون سوم و چهارم بيشتر در نيشابور ،جرجان ، اصطخر و شوش بدست آمده.

سفالينه هاي لعاب گلي با نقوش سياه وروي زمينه ها زرد ، اين نوع سفالينه ها كه در نگاه اول زرد رنگ مي نمايد بصورت لكه هايي قسمت هاي مختلف ظروف را پوشانده است ودر واقع مي توان آنرا زمينه ساخت ظروف سفالي لعابدار معروف به تكنيك لعاب پاشيده دانست كه در جاي خود از آن بحث خواهد شد . تنوع رنگ لعاب در پايان قرن 3 و استفاده گسترده از اين روش براي تزئين ظروف و اشياي سفالي و بعد توليد كاشي براي تزئينات معماري همپا با پيشرفت ساير فنون و علوم ادامه دارد . بطور كلي سفال لعاب گلي از سفالهاي مشخصه قرن اوليه اسلامي تا اواخر قرن 4 هجري است كه به ترتيب از نوع لعاب گلي شيري رنگ ساده و ساده با تزئين كم شروع شده و به تدريج كتيبه كوفي تمام سطح ظروف را پر مي كند و بعد ها لعاب گلي رنگارنگ سفال متداول قرن 4 مي گردد و پايان اين سده با سفال لعاب پاشيده ساده خاتمه يابد و قرن 5 با سفال نقش كنده و لعاب پاشيده آغاز مي گردد .

تاريخچه سفالگري : قدمت هنر سفالگري به 10000 سال ميرسد و به عقيده باستان شناسان بعد از سبد بافي كهنترين صنعت بشري به حساب مي آيد . هزاران سال پيش در عصر نوسنگي ، زماني كه انسان توانست از ابزارهاي سنگي استفاده كند وبا فن سبد بافي لاشنائي يابد با اندود كردن بدنه خارجي سبدها وقرار گرفتن آنها دركنار آتش بطور اتفاقي به شناخت ظروف گلي و مزاياي آن دست يافت . دسترسي به چنين وسيله اي تحولي چشمگير در امر جمع آوري و نگهداري غذا پديد آورد و انسان در نقاط مختلف جهان با اختلاف زماني اندك ، به اين مرحله از تحول و خلاقيت قدم گذارد . نخستين سفالهاي دوران جمع آوري غذا يا عصر نوسنگي قديمترين ظروف گلي است كه تا كنون در افريقاي شرقي بدست آمده است اين ظروف اسكلت سبدي دارند ودرواقع سبدهاي گل اندودي است كه در كنار آتش خشك شده است . فكراستفاده از پوسته اي داراي حجم احتمالا پس از ديدن پوست ميوه هاي خشك شده و حفره هاي سنگي و قطعات سنگي با سطح مقعر كه آب باران را در خود نگهداري مي نمود پديد آمده است . قدر مسلم انسان با قرار دادن دستها كنار هم و استفاده از آنها براي نوشيدن آب عملا به ايده ظرف و مظروف پي برده است . فرضيه محققان تاريخ هنر مبني بر وجود حفره هاي ايجاد شده ( جاي پاي انسان و حيوانات ) در حاشيه رودخانه هائي مانند نيل كه براثرطغيان آب رسوباتي از خود به جا مي گذارند . و پس از خشك شدن اين حفره ها به شكل ظرف از ماسه هاي اطراف جدا مي شوند نيز قابل توجه وشايد قابل قبولتر به نظر برسد تحقيقات علمي باستان شناسي در ايران قديمترين ظروف گلي حرارت ديده را به 8000 سال قبل ميلاد نسبت مي دهد . اين سفال را كه نمونه آن در غاري بنام كمربند واقع در نزديكي بهشتر بدست آمده است مي‌توان قديمترين نمونه سفال دست ساز ابتدائي در ايران دانست . اين سفال ضخيم ، كم پخت ،شكننده و خشن و قهوه اي رنگ است و در آن مقدار زيادي علف خرد شده بعنوان ماده چسبنده ( شاموت ) براي جلوگيري از ترك برداشتن به هنگام خشك شدن در آفتاب يا حرارت ديدن در كنار آتش بكار رفته است . دركاوشهاي حاشيه كوير در تپه سنگ چخماق شاهرود ودر مراحل بعدي در لايه هاي عميق تپه سليك كاشان و مناطق اوليه تپه سراب نزديك كرمانشاه و لايه هاي عميق تپه گيان در نهاوند و تپه حاجي فيروز در آذربايجان غربي نيز سفال دوران غار ديده شده است . كه غارنشينان در مراحل اوليه استقرار در دهكده هاي اوليه آنها را به اين مكان آورده اند . در ابتدا انسان بطور اتفاقي از خاك رس براي ساخت سفال استفاده كرد كه احتمالا اين امر بدليل وفور وسهولت دسترسي بدان بوده است ولي بعدها تجربه به وي آموخت كه بهترين خاك براي سفالگري همين خاك است .

مقاله بررسی فنون و اصول هنر سفالگری بررسی فنون و اصول هنر سفالگري انواع پوشش (لعاب) سفال در سفال‌های دوره سامانی کاراموزی فن و هنر سفالگری مقاله درباره فن و هنر سفالگري سفال تحقیق فن و هنر سفالگری گزارش کار اموزی فن و هنر سفالگری

فهرست مطالب

فن و هنر سفالگري

سفال قرون 3 و 4 هجري

سفالينه با لعاب گلي و نقوش رنگارنگ روي زمينه سفيد

سفالينه لعاب گلي با لعابهاي درخشان معروف به زرين فام اوليه

تاريخچه سفالگري

تاريخچه سفالگري در نيشابور

حفاري در كوره هاي سفالپزي اول و دوم

آثار مكشوفه از كوره هاي اول و دوم

حفاري كوره هاي سفالپزي سوم و چهارم

آثار مكشوفه ازكوره هاي سوم و چهارم

دسته بندي سفالهاي نيشابور

نقشهاي گياهي و ملهم از طبيعت

نقش سطوح در آرايش ظرفها

خط ونوشته در ظروف

رنگ آميزي و فرم تشكيل دهنده اغلب ظروف

تركيب بندي ( كمپوز يسيون ) ظروف نيشابور

فرم دادن به گل سفالگري

الف چرخ سفالگري

ب – شكل دادن بوسيله قالب گچي

ج – فرم دادن توسط ريخته گري

پختن

كوره با جريان هوا به سمت بالا

2- كوره روبه پايين

ابزار و و سايل كار سفالگري در نيشابور