گزارش کارآموزی کشاورزی،موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر

این گزارش کارآموزی با فرمت Word بوده و قابل ویرایش است همچنین آماده پرینت می باشد

موضوع : گزارش کارآموزی کشاورزی،موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر

همزمان با تاسيس موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در سال 1339 تحقيقات مربوط به محصولات سيب زميني و پياز نيز بر مبناي يك برنامه مدون ابتدا براي شناخت ارقام بومي و محلي و سلكسيون و خالص سازي آن‌ها شروع و سپس با ورود ژرم پلاسم هاي جديد سيب زميني و پياز و ساير محصولات سبزي و صيفي برنامه شناخت ارقام مناسب جديد و سازگار خارجي از طريق روش هاي علمي و آزمايشات مقايسه ارقام و تعيين نيازهاي زراعي ارقام، توليد بذر مادري و توزيع بذر گواهي شده در قالب برنامه بررسي‌هاي باغباني پي ريزي گرديد. از سال 1358 بخش تحقيقات سبزي و صيفي به طور مستقل فعاليت‌هاي خود را تحت مديريت و موسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر ادامه داد. در سال 1376 براساس تصميمات متخذه در شوراي عالي سياستگذاري سازمان تات تحقيقات سبزي و صيفي به مركز تحقيقاتي ورامين منتقل گرديد و فعاليت هاي تحققاتي محصولات سيب زميني، پياز و حبوبات ابي تحت عنوان بخش تحقيقات سيب زميني و پياز در كرج فعاليت خود را شروع نمود. فعاليت هاي تحقيقاتي اين محصولات قبل از انقلاب اسلامي علاوه بر كرج در چندين ايستگاه تحقيقاتي توسط 20 كارشناس انجام مي گرديد و در حال حاضر مسئوليت اجراي طرح هاي تحقيقاتي و برنامه توليد بذر كشور بر عهده 36 نفر كارشناس و عضو هيأت علمي مي باشد. اين بخش از ديرباز با مركز بين المللي سيب زمين (CIP) در زمينه آموزش و تبادل ژرم پلاسم ارتباط داشته است.مهمترين اولويت ها و برنامه هاي تحقيقاتي محصولات اين بخش به تفكيك ارائه مي‌گردد.

سيب زميني : سيب زميني در جهان پس از گندم، ذرت و برنج مقام چهارم را از نظر ميزان توليد دارد و در ايران پس از گندم مقام دوم را به خود اختصاص داده است. از نظر ارزش غذايي و توليد پروتئين و انرژي در واحد سطح تقريبا در بين كليه محصولات زراعي بي رقيب است. سطح كشت آن در سال 1339 در حدود بيست هزار هكتار و عملكرد آن 8/4 تن در هكتار بود. با تاسيس موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در سال 1339 پس از 4 دهه تلاش هاي ترويجي و تحقيقي سطح زير كشت آن به 160 هزار هكتار با ميانگين عملكرد 23 تن در هكتار رسيده است. ميانگين عملكرد جهاني سيب زميني 16 تن در هكتار و ميانگين عملكرد د رايران 7 تن بيشتر از مقدار مذكور مي باشد.

تحقيقات انجام شده بر روي سيب زميني به طور پراكنده و محدود از سال 1339 شروع گرديد و تا سال 1358 به دليل نداشتن اهميت در جيره غذايي و كشت و زرع آن به عنوان يك محصول باغي نسبتا لوكس طبقه بندي شده و فعاليت هاي تحقيقاتي مربوطه نيز در بخش تحقيقات باغباني انجام شده است. تحقيقات منظم و پي گير سيب زميني به منظور بدست آوردن ارقام مناسب براي كشت در ايران و همچنين بهبود تكنيك هاي كشت از سال 1349 شروع شده است. به موازات افزايش اهميت محصول سيب زميني در كشور در سال 1358 تحقيقات سيب زميني از باغباني جدا شده و بخشي تحت عنوان بخش سبزي و صيفي و سيب زميني در موسسه تكميل مي گردد. بالاخره در اسفند ماه 1376 بخش تحققات سيب زميني و پياز از سبزي و صيفي تفكيك گرديد. به طور كلي تحقيقات سيب زميني از زمان شروع فعاليت هاي تحقيقاتي چهار هدف اصلي را دنبال كرده است:

1- به نژادي: معرفي ارقام مناسب سيب زمين از نظر مقاومت به بيماري، تنش‌هاي زنده و غير زنده به طوري كه داراي عملكرد مطلوب و كيفيت قابل قبول براي مصرف كننده باشند. 2- توليد بذر سالم: در طبقات مادري و گواهي شده توليد بذر سيب زميني برخلاف بسياري از محصولات زراعي امري كاملا تخصصي بوده و نقش آن در افزايش كمي و كيفي محصول توليدي به حدي است كه در تمام دنيا مسايل به زراعي و حتي به نژادي را تحت اشعاع قرار داده است تاكنون كليه بذرهاي مادري كشور توسط موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر توليد شده و در زمينه توليد بذر گواهي شده نيز اقدام به عقد قرارداد با بخش‌هاي خصوصي نموده و نظارت و كنترل فني را عهده دار بوده است. 3- مسائل به زراعي: اهداف تحقيقاتي در اين زمينه بسيار گسترده بوده و كليه مسائل و مشكلات مبتلا به مزرعه از كاشت تا برداشت را شامل مي شود. 4- نگهدراي سيب زميني در انبار (انبارداري)

تحقيقات و دستاوردهاي سيب زميني در دهه 40: سطح زير كشت محصول در ابتداي دهه، 20605 هكتار و در پايان دهه به 48593 هكتار رسيده است روند عملكرد نيز سير صعودي داشته و از 8/4 تن در هكتار به 7 تن افزايش يافته است علت افزايش عملكرد در اين دهه عمدتاً ترويج يافته‌هاي تحقيقاتي در زمينه روش هاي زراعي و آبياري بوده است. در اواسط دهه نقش بذر سالم در افزايش كمي و كيفي محصول نيز مورد توجه قرار گرفته و در مجموع حدود 3012 تن بذر مادري توسط موسسه توليد و در اختيار كشاورزان قرار گرفت. در زمينه به نژادي اقدام زيادي صورت نگرفته و كليه طرح هاي تحقيقاتي انجام شده به زراعي بوده و بر روي دو رقم بومي شده اسلامبولي و پشندي صورت گرفته است.

تحقيقات و دستاوردهاي سيب زميني در دهه 50: ميانگين سطح زير كشت ساليانه سيب زميني در اين دهه 58022 هكتار مي باشد كه نسبت به دهه قبل حدود دو برابر افزايش يافته است بخشي از اين افزايش سطح زير كشت ناشي از بالا رفتن عملكرد و سود آور شدن زراعت سيب زميني مي باشد. در اواخر اين دهه عملكرد سيب زميني به 8/11 تن در هكتار رسيد. مجموع توليد بذر مادري در اين دهه 1862 تن مي باشد كه نسبت به دهه قبل 1150 تن كاهش نشان مي دهد. بنابراين نقش بذر مادري توليدي در افزايش عملكرد چندان قابل توجه نبوده و افزايش عملكرد عمدتا به دليل ترويج يافته هاي تحقيقاتي در زمينه‌هاي به زراعي و نيازهاي كودي، آبياري و از همه مهمتر ارقام جديد بوده است. مهمترين ارقام معرفي شده در اين دوره عبارتند از:

1- كوزيما 2-آلفا 3-آري 4-بينچي.

برخي از اين ارقام همانند كوزيما به دليل سازگاري به شرايط اقليمي ايران هم اكنون نيز در مناطقي مانند اصفهان در سطح نسبتا وسيعي كشت مي شوند. اين رقم از نظر طول دوره رشد نيمه ديررس محسوب شده و به شرايط هاي خشكي و رطوبتي متحمل است. غده هاي آن بزرگ و به شكل تخم مرغي تا گرد بوده و عمق چشم ها بر روي غده در حد متوسط مي باشد. رنگ گوشت آن زرد و داراي بافت مستحكمي مي باشد. در اين دهه روش‌هاي كشت كرتي (غرقابي) و فاروپي (جوي و پشته) جنبه‌هاي مختلف نظير عملكرد، ميزان مصرف آب، هزينه‌هاي توليد و سلامت محصول مورد تحقيق قرار گرفته و يافته هاي مربوط به كشاورزان انتقال يافته است. در اواخر اين دهه موسسه از طريق بخش خصوصي اقدام به توليد 3338 تن بذر سيب زميني در طبقه گواهي شده نموده است كه اثرات آن بر عملكرد در ابتداي دهه سوم آشكار مي شود. در اين دوره سهم ارقام معرفي شده در افزايش عملكرد حداقل 50% بوده است به عبارت ديگر ارقام معرفي شده باعث افزايش محصول به ميزان 4/2 تن در هكتار شده و در سطح كشور به ميزان 182000 تن توليد سيب زميني را افزايش داده است. از مهمترين دستاوردهاي تحقيقاتي اين دوره در زمينه توليد بذر طرح سالم سازي ارقام بومي پشندي و اسلامبولي مي باشد كه با همكاري كارشناسان آلماني در سال 1351 شروع شده و حدود 220 تن بذر مادري عاري از بيماري از رقم پشندي توليد گرديد.

تحقيقات و دستاوردهاي سيب زميني در دهه 60: سطح زير كشت سيب زميني در ابتداي دوره 87000 هكتار و در انتهاي آن به 149 هزار هكتار رسيده است. همچنين ميزان عملكرد در هكتار كه در ابتداي دوره 12 تن بود، در آخر دهه به 17 تن افزايش يافته است. به عبارت ديگر ميزان توليد در واحد سطح حدود 142 درصد افزايش نشان مي دهد. براساس آمارهاي بانك اطلاعات FAO- Agrostat ميانگين مصرف سرانه در سال در طي دوره 32 كيلوگرم مي باشد كه نسبت به دهه قبل حدود 150 درصد رشد نشان مي دهد. در اين دوره طرح هاي تحقيقاتي زيادي در زمينه مسايل به زراعي مانند تاريخ كاشت، تعيين نيازهاي كودي ارقام مختلف، روش هاي آبياري و زمان و روش هاي سرزني محصول، انبارداري و توليد بذر انجام شده است. در زمينه به نژادي نيز ارقام زيادي در طي اين دوره معرفي شده اند كه هم اكنون بسياري از مناطق سيب زميني كاري كشور را اشغال كرده اند. مهمترين اين ارقام عبارتند از: 1- دزيره 2-باراكا 3-آئولا 4-ديامانت. 5-مورن 6-فاموزا 7-دراگا 8-اسپارتان.

رقم دزيره عليرغم عملكرد بالا و كيفيت خوراكي مطلوب به دليل قرمز بودن پوست آن نتوانست سطح زير كشت زيادي را اشغال نمايد ولي رقم باراكا هم اكنون در استان سمنان رقم اصلي محسوب مي شود و ارقام ديگري مانند آئولا،مورن و دراگا تقريبا در اكثر مناطق كشور كشت مي شوند رقم آئولا به دليل بالا بودن ماده خشك و زرد بودن گوشت آن علاوه بر مصرف تازه خوري مورد استقبال كارخانه چيپس نيز مي باشد. اين رقم داراي پوست زرد تيره با چشم هاي سطحي و طول دوره رشد حدود 150 روز (ديررس) است. عملكرد آن و خاصيت انباري آن در حد مطلوبي قرار دارد. در طي اين دوره حدود 2700 تن بذر مادري سيب زميني از ارقام معرفي شده توسط موسسه توليد و به سيستم توليد بذر كشور تزريق شده است. براساس نتايج طرح هاي تحقيقاتي انجام شده تقريبا كليه ارقام معرفي شده نسبت به ارقام مورد استفاده در دهه قبل حدود 4-3 تن در هكتار افزايش محصول نشان مي دهند. به عبارت ديگر سهم ارقام معرفي شده در افزايش عملكرد كشور در طي اين دوره 80% . بقيه موارد يعني توليد بذر سالم و نكات به زراعي 20% عملكرد را بالا برده‌اند. در طي اين دهه نيز مسئوليت توليد شده بذر گواهي شده با موسسه بوده است.

تحقيقات و دستاوردهاي سيب زميني در دهه 70‍: سطح زير كشت سيب زميني در ابتداي دهه 141 هزار هكتار مي باشد و در آخر دهه به 160 هزار هكتار افزايش يافته است. از سال 1375 به منظور عرضه سيب زميني در زمستان طرحي تحت عنوان استمرار توليد سيب زميني به اجرا درآمد. كه براساس آن ساليانه حدوداً از 15 هزار هكتار در مناطق مستعد و گرمسيري كشور در زير مدار 29 درجه و برخي از مناطق استان گلستان و مازندران براي اولين بار در مهرماه به كشت سيب زميني اختصاص يافت. در اين مناطق طرح هاي تحقيقاتي زيادي در زمينه پيش جوانه دار كردن سيب زمين عمق كشت، معرفي ارقام مناسب، تراكم و غيره انجام گرديد. مهمترين مشكل توليد در مناطق اجراي طرح‌هاي استمرار عدم وجود بذر پيش جوانه دار شده در مهرماه بود زيرا سيب زميني برداشته شده در مهرماه به دليل داشتن خواب (Dormancy) در صورت كاشته شدن با تاخير سبز شده و با توجه به گرماي هوا درصد زيادي از غده‌ها در زير خاك دچار گنديدگي مي شدند. بوته هاي سبز شده نيز به دليل تك ساقه‌اي شدن عملكرد چنداني نداشتند. بر اين اساس در شروع كار تعداد زيادي از كشاورزان متضرر و نااميد شدند. موسسه اصلاح بذر در سال 1375 علاوه بر ارائه نتايج روش هاي مختلف شكستن دوره خواب سيب زميني در سمينار برگزار شده در استان هرمزگان طرحي ارائه داد كه بر اساس آن در مناطق گرمسيري شيراز و اصفهان در بهمن و اسفند ماه هر سال اقدام به كاشت بذر نموده و محصول توليدي را كه در خرداد ماه سال بعد برداشت مي‌شود به عنوان بذر مناطق طرح‌هاي استمرار در جنوب كشور مورد استفاده قرار مي دهند. زيرا غده‌هاي برداشت شده در خرداد و اوايل تيرماه فرصت كافي براي شكستن دوره خواب و رسيدن به سن فيزيولوژيكي مناسب كشت را دارا خواهند بود. هم اكنون اين طرح عملي شده و ميانگين عملكرد كشت‌هاي پائيزه‌ (مهرماه) كه در بهمن ماه برداشت مي شوند حتي از ميانگين عملكرد كشت بهاره كشور نيز بالاتر است. اثرات اجراي برنامه ارائه شده به حدي بود كه ميانگين توليد را در منطقه از 10 تن به حدود 25 تن در هكتار ارتقا داد و به عبارت ديگر عرضه سيب زميني در بهمن ماه كه گرانترين زمان قيمت سيب زمين در بازار مي باشد به ميزان 225 هزار تن افزايش يافته است.

در اين دوره دستور العمل مديريت نگهداري سيب زميني خوراكي و بذري در انبار تهيه شده و در قابل كلاس هاي آموزشي و بازديد از سردخانه ها و انبارهاي معمولي آموزش هاي لازم به كشاورزان داده شد و با توجه به امكانات طبيعي موجود د رهر منطقه نمونه هايي از انبار هاي نيمه فني ارزان قيمت توسط بخش خصوصي احداث گرديد.

در زمينه توليد بذر عاري از بيماري تحقيقات زيادي بخصوص در مورد كشت بافت صورت گرفته ولي به دليل عدم امكانات مالي در حال حاضر امكان توليد سيب زميني عاري از بيماري در سطح وسيع مقدور نيست در سطح تحقيقاتي هسته اوليه حدود 15 رقم عاري از ويروس از طريق كشت مريستم توليد گرديد كه اميد است اين برنامه تداوم يافته و كلكسيوني كه با نام بانك In- Vitro تشكيل شده است غني تر شود اين بانك گياهچه هاي اوليه مورد نياز جهت تكثير در سطح تجاري را تامين خواهد كرد. ميانگين توليد كشور در اواخر دهه به 23 تن در هكتار رسيده است كه نسبت به ابتداي دهه كه 5/17 تن بوده و 131 درصد رشد داشته است. اين افزايش رشد ناشي از فعاليت هاي توليدي اجرايي و تحقيقاتي به شرح زير بوده است:

توليد بذر سالم: ميزان توليد بذر مادري در طي دهه حدود 12 هزار تن بوده است كه نسبت به دهه قبل 444 درصد افزايش نشان مي دهد. در اواخر اين دوره برنامه‌هاي جامعي براي توليد بذر سيب زميني مورد نياز كشور تدوين و اجرا گرديد كه نقش موسسه درآن كليدي بوده است. در همين قالب حدود 70 نفر بازرس سيب زميني با همكاري اين موسسه، سازمان حفظ نباتات، موسسه بررسي آفات و در رأس آن ها دفتر سبزي و صيفي تربيت شده‌اند. نثش بذرهاي توليدي در سلامت و كيفيت محصولات عرضه شده به بازار كاملات ملموس بوده و از نظر عملكرد نيز حدود 40 درصد از افزايش عملكرد مربوط به توليد بذر سالم در كشور بوده است. غليرغم آنكه قيمت جهاني سيب زميني خوراكي در سال هاي 97-1995 هر تن 157 دلار بوده است ولي قيمت سيب زميني بذري وارداتي هر كيلو حدود 4/1 دلار تمام مي شود و بنابراين قيمت سيب زميني بذري توليد شده توسط موسسه با توجه به استانداردهاي توليدي در طي اين دوره حدود 17 ميليون دلار بوده است و سهم بذرهاي مادري توليد شده در افزايش عملكرد سيب زميني خوراكي كشور ساليانه به 432 هزار تن بالغ مي‌شود.

پياز: سطح زير كشت محصول در جهان بر اساس آخرين آمار فائو بيش از 2/2 ميليون هكتار و ميزان توليد آن بيش از 36 ميليون تن اعلام شده است. در ايران سطح زير كشت و ميزات توليد پياز خوراكي به ترتيب 5/55 هزار هكتار و 7/1 ميليون تن برآورد شده است. با توجه به مبدا اين محصول كه آسياي مركزي و كشورهايي مانند ايران، افغانستان و پاكستان مي باشد وجود توده‌هاي بومي متنوع از لحاظ تندي، رنگ و شكل و خاصيت انبارماني موجب جلب توجه محققان به امر شناسائي و ارزيابي آن ها شده است و امروز كمتر استاني را از كشور مي توان يافت كه داراي توده هاي محلي و بومي ارزيابي شده است.با عنايت به تاثير كاربرد نتايج تحقيقاتي در كشور امروز علاوه بر خود كفائي كشور از لحاظ توليد بذر ارقام با گرده افشاني آزاد نرخ خودكفائي پياز خوراكي بر 8/106 درصد برآورد شده است و اميد آن مي رود كه در آينده بتوان شاهد صادرات برنامه ريزي شده اين محصول بود.

تحقيقات و دستاوردهاي پياز در دهه 40: سطح زير كشت محصول در ابتداي اين دهه 13 هزار هكتار و در پايان دهه به 4/24 هزار هكتار رسيد. روند افزايش عملكرد نيز سير صعودي داشته و حدود 8 تن در هكتار به 10 تن در هكتار افزايش يافته است. د راين دهه مصرف سرانه پياز از 8/3 كيلوگرم در سال به 3/7 كيلوگرم رسيده است. افزايش عملكرد اين دهه در نتيجه فعاليت‌هاي به نژادي و به زراعي و توليد بذر مادري مي‌باشد. فعاليت‌هاي به نژادي بر روي شناسائي و جمع آوري توده‌هاي بومي و ارقام خارجي و واردتاتي و نيز سلكسيون و خالص سازي ارقام بومي برتر متمركز بوده است. آزمايشات مقدماتي مقايسه توده‌هاي بومي و ارقام خارجي در بيش از 20 ايستگاه سبزي در مناطق مختلف كشور انجام پذيرفته شد. در مناطق مختلف كشور انجام گرفته و منتج به معرفي توده هاي بومي برتر از لحاظ عملكرد عمر انباري و بازار پسندي و ساير صفات مانند، آذرشهر، سفيدكاشان، قرمزري، شماره 1 كرج و همچنين ارقام خارجي مانند وايت سوئيت اسپانيش، كريستال وايت واكس، ارلي يلوگلوب وارلي گرانو شده است. اقدام بعدي در اين دهه سلكسيون و خالص سازي رقم آذرشهر و سفيد كاشان و بعضي از ارقام محلي برتر بوده است. متعاقب اين اقدامات مصرف بذر اصلاح شده قرمز آذرشهر و سفيد كاشان در اكثر مناطق پياز كاري رايج گردد. علاوه بر فعاليت‌هاي به نژادي و تعيين ارقام مناسب براي شرايط اقليمي كشور آزمايشات به زراعي از جمله تعيين تاريخ ها و فاصله كشت مناسب و تعيين نياز كودي ارقام برتر در مناطق كرج، اصفهان، عراقي محله گرگان، اروميه و خرم آباد، زابل، داراب، مغان و همدان و بجنورد مياندوآب، ورامين، طرق مشهد، ايرانشهر و خاش انجام گرفته است. از مهمترين دستاوردهاي به زراعي ذيل قابل ذكر است: (دستيابي به تاريخ مناسب كشت ارقام سفيد كاشان، قرمز آذرشهر و قرمز ري در مناطق سردسير (نيمه اسفند تا نيمه فروردين) دستيابي به تاريخ مناسب كشت رقم سوئيت اسپاپنيش در مناطق جيرفت و مغان (اول تا بيستم مهرماه)

تحقيقات و دستاوردهاي پياز در دهه 50‍: سطح زير كشت محصول و عملكرد در آخر اين دهه به ترتيب 38 هزار هكتار و 16 تن در هكتار مي باشد. مصرف سرانه نيز از 3/7 كيلوگرم در دهه گذشته به ميزان12 كيلوگرم در سال افزايش يافت. فعاليت هاي به نژادي در اين دوره شامل شناسائي و خالص سازي ارقام بومي و با استفاده از روش‌هاي اصلاحي (سلكسيون توده‌اي) و همچنيني انجام آزمايشات مقايسه ارقام بومي و ارقام وارداتي خارجي ادامه مي يابد. از جمله به سلكسيون و خالص سازي توده محلي اصفهان و معرفي ارقام روز كوتاه را مهرمز، بهبهان و رقم خارجي تگزاس ارلي گرانو كه در آزمايشات مقايسه ارقام مناسب كشت در مناطق جنوبي كشور مي باشند مي توان اشاره نمود. در خصوص توليد بذر اصلاح شده پيازهاي روز بلند مناسب كشت بهاره (قرمزآذرشهر سفيد كاشان). گفتني است هرساله حدود يك تن بذر مادري توليد شده است. افزايش عملكرد مشاهد شده در اين دهه به دليل ترويج يافته‌هاي تحقيقاتي در زمينه‌هاي به زراعي، ‎آبياري نيازهاي كودي و نيز استفاده از ارقام اصلاح شده پر محصول بوده است.

تحقيقات و دستاوردهاي پياز در دهه 60: در اين دهه نيز سير صعودي افزايش سطح زير كشت و عملكرد در هكتار قابل ملاحظه است به طوري كه در سال 1369 به ترتيب 45 هزار هكتار و 24 تن در هكتار بوده است. اين روند در خصوص معرف سرانه نيز صادق است. (مصرف سرانه در سال 1369، 15 كيلوگرم بوده است.)

در اين دهه علاوه بر فعاليت هاي به نژادي كه شامل سلكسيون و خاصل سازي ارقام روز بلند بوده است اقدام به سلكسيون وخالص سازي پيازهاي روز كوتاهي مانند پياز را مهرمز و بهبهان به روش سلكسيون توده‌اي شده است. لازم به ذكر است كه در اواخر اين دهه در خوزستان در بيش از 3000 هكتار از اراضي زير سد دز شامل مناطق را مهرمز، شوش، شوشتر، هنديجان و بهبهان رقم اصلاح شده رامهرمز رقم تگزاس ارلي گرانو با توليد حدود 60000 تن كشت مي شده است. همچنين در اين دهه اولين بار بذر پياز روز كوتاه رقم خارجي تگزاس ارلي گرانو در داخل كشور در مركز صفي آباد خوزستان توليد گرديد و در آزمايشي با نمونه خارجي اين رقم مقايسه گرديد بتدريج نشان داد بذر خارجي رقم تگزاس نسبت به بذر پياز رقم تگزاس براي توليد داخل برتري نداشته است (ارقام روز كوتاه مناسب كشت پاييزه در مناطق جنوبي كشور هستند و در هنگام برداشت محصول در فصل بهار خلاء بازار را به دليل اتمام پيازهاي انباري برطرف كرده و باعث كاهش قيمت پياز در كشور مي شوند). علاوه بر فعاليت هاي به نژادي فعاليت هاي به زراعي شامل آزمايشات تعيين فاصله و تاريخ كشت مناسب تعيين نياز غذايي ارقام و تعيين نياز آبي و روش‌هاي آبياري و … انجام گرفته است. براي نمونه مي توان به تعيين ميزان مصرف بذر در شكت مكانيزه كه در جنوب كشور (خوزستان) متداول است اشاره نمود. كه ميزان 5 كيلوگرم بذر در هكتار با فاصله 25 سانتي متر توصيه شده است.

تحقيقات و دستاوردهاي پياز در دهه 70: سطح زير كشت در پايان اين دهه به بيش از 5/55 هزار هكتار رسيده و افزايش عملكرد نيز سير صعودي داشته و از 24 تن به 30 تن در هكتار رسيده است. مصرف سرانه پياز به 20 كيلوگرم در سال افزايش يافته است. در اين فعاليت هاي به نژادي شامل سلكسيون و خالص سازي ارقام بومي ادامه يافته و بذر اصلاح شدة پيازهاي سركرة برازجان، سفيدساري، سفيدگرگان، كمرة خمين و ديگر ارقام توليد شده است. در اين دهه براي اولين بار اينبردلاين هاي 16 رقم پياز برتر ايراني ايجاد شده كه در توليد بذر سينتتيك و هيبريد به كار خواهد رفت. در آزمايشات مقايسه ارقام خارجي رقم‏هاي هيبريد روز كوتاه خارجي مانند رقم پريماورا و ساوانا سوئيت و .. معرفي گرديده‏اند و در حال حاضر رقم پريمادرا در سطح وسيعي در مناطق جنوبي كشت مي شود.

در اين دهه آزمايشات به زراعي جهت تعيين نيازهاي زراعي و فيزيولوژيك براي استفاده از حداكثر پتانسيل عملكرد كمي و كيفي ارقام پياز با راههاي مقرون به صرفه و با حفظ محيط زيست صورت گرفته است كه با آزمايشات زير مي توان اشاره كرد: تعيين تاريخ كشت مناسب، روش و سيستم كشت، تراكم بذر (جهت توليد پياز بذري يا پياز خوراكي)، تعيين نيازهاي غذائي و الگوي مناسب تغذيه ارقام، نحوه و ميزان آبياري. نحوة پيشگيري و تعيين مناسب‏ترين روش‏هاي مبارزه باآفات و بيماري‏ها و علف‏هاي هرز و تعيين مناسب‏ترين روش‏هاي نگهداري پياز در انبار. در اين دهه با مركز بين المللي AVRDC براي تبادل ژرم پلاسم همكاري بعمل آمده است.

تأثير فاكتورهاي انبارداري بر وضعيت رشد محصول: 1- جوانه زني- بذور پيش جوانه دار شده از نظر فيزيولوژيكي مسن تر از بذور پيش جوانه دار نشده مي باشند. بنابراين سرعت سبز شدن آن ها سريعتر، غده زايي زودتر، رشد غده ها قدري كند تر و پيري آن ها زودتر به وقوع خواهد پيوست. بنابراين استفاده از بذور پيش جوانه دار شده مي‌تواند دوره رشد را كه گياه در مزرعه با عوامل بيماري زايي بيشتري ارتباط دارد كاهش دهد. از طريقي سيب زميني در ابتداي رشد بيشترين مقدار حساسيت را به ويروس ها دارد و به تدريج ميزان حساسيت كاسته مي شود و يكي از روش هاي ممكنه براي دستيابي سريعتر به مقاومت مربوط به بلوغ گياه جوانه دار كردن بذور است. 2- در صورتي كه بذور پيش جوانه دار شده و نشده در يك تاريخ معين كاشته شوند عملكرد بذور پيش جوانه دار شده بيشتر خواهد بود. ولي اگر به بذور پيش جوانه دار نشده اجازه رشد طبيعي تا مرحله بلوغ داده شود عملكردشان بيشتر خواهد بود.

در مورد سيب زميني محصول مصرفي (خوراكي) مزايا و معايت بذور پيش جوانه دار شده بستگي به زمان سرزني محصول سيب زميني دارد براي مثال در نقاطي از انگلستان كه دوره رشد كوتاهتر است عملكرد بذور پيش جوانه دار شده پنج تن در هكتار بيشتر است ولي در زمين هايي كه حصول مدت زمان طولاني تري در زمين باقي مي ماند بذور پيش جوانه دار نشده مزايايي در همين حد دارند.

گواهي بذور سيب زميني: هدف اوليه سيستم گواهي بذور حفظ خلوص واريته اي هسته هاي بذري و كنترل پراكنش بيماري ها در طي كشت و كار و مرور زمان مي باشد. ممكن است سيب زميني به طريق مكانيكي در اثر تماس با ادوات، حشرات نماتدها و قارچ ها به ويروس آلوده وشد. از كاشت غده هاي آلوده به ويروس بوته هاي آاوده به ويروس توليد مي شود روش هاي اصلي كنترل بيماري هاي ويروسي بر مبناي جلوگيري از آلودگي استوار هستند. اين روش ها را ميتوان به صورت زير خلاصه كرد: از كاهش تعداد منابع آلودگي 2- كاشت سيب زميني در نقاط يا دوره‌هايي كه جمعيت ناقل كم است. 3-از بين بردن ناقل 4-افزايش مقاومت گياه 5-استفاده از واريته هاي مقاومت به ويروس 6- استفاده از روغن هاي معدني.

در بريتانياي كبير مناطق نسبتاً خنك بادخيز و نسبتاً عاري از شته در ايرلند شمالي اسكاتلند شمالي و شمال انگلستان توليد بذر را انجام مي دهند. اكثر كشورهاي ديگر نيز براي رسيدن به اين هدف مناطق توليد بذر را مشخص كرده‌اند. در كشورهايي مثل هلند كه شرايط اقليمي مناسب فراهم نيست كاهش آلودگي ويروسي تنها از طريق از بين بردن اندام هاي هوايي در اواخر جولاي و يا اوايل آگوست ممكن مي باشد. تاريخ دقيق سرزني بسته به رقم اندازه بذر و فصل فعاليت شته ها متغير است.

هدف هاي اصلاحي سيب زميني: اگر اصلاح كننده بخواهد پيشرفت قابل قبولي داشته باشد بايستي هدف هاي اصلاحي را به طور واضح تعيين نمايد. انتخاب والدين به اهداف مورد نظر بستگي دارد. علاوه بر اين اصلاخ سيب زمين همانند ساير گياهان تنها به يك هدف منتهي نمي گردد. گزينش دقيق والدين قبل از انتخاب هنگامي كه اصلاح چندين صفت هدف مي باشد. را نبايد بيش از حد مورد تاكيد قرار گيرد.

عملكرد غده : هدف مهم در اصلاح سيب زميني افزايش توليد غده مي باشد. عملكرد غده تحت تاثير تعداد، غده توليد شده در هر بوته و وزن هر تك غده قرار مي گيرد. تعداد غده توليدي در هر بوته دامنه اي از 3 تا 10 دارد كه هر ساقه زير زميني حدود 3 غده توليد مي نمايد. تعداد غده ها با تعداد ساقه هاي توليدي همبستگي بسيار بالايي داشته در حالي كه رابطه اي منفي بين تعداد ساقه ها در هر بوته و تعداد غده‌ها در هر ساقه وجود دارد.

در گزينش براي اصلاح عملكرد غده بايد، عكس العمل به طور روز نيز مد نظر قرار گيرد. رابطه طول روز در سيب زميني پيچيده است. در كل رشد رويشي را روزهاي كوتاه و دماهاي ملايم تقويت مي‌كند. رشد استولن ها را روزهاي گرم و طولاني حمايت كرده در حالي كه عملكرد غده با روزهاي طولاني كه موجب تحريك رشد رويشي مي شود و به دنبال آن روزهاي كوتاه كه غده دهي را فعال مي‌نمايد، افزايش مي يابد. ميزان شاخ و برگ بوته تاثير بسزايي در عملكرد غده تا يك شاخص سطح برگ LAI)) برابر سه دارد. اما از اين بيشتر همبستگي بين عملكرد غده و سطح برگ كاسته مي‌شود. شكل غده نيز تحت تاثير طول روز قرار مي گيرد. بدين ترتيب كه بزرگترين غده ها در شرايط طول روز بلند توليد مي شوند اما صاف ترين و هم شكل ترين غده ها در شرايط طول روز كوتاه توليد مي گردند. ارقام و گونه هاي سيب زميني در عكس العمل به طول روز فرق دارند. واكنش به طور روز ارثي است. و تعداد زيادي ژن آن را اداره مي‌كند.

بلوغ : بيشتر تلاش هاي بهنژادي گذشته بر روي ايجاد ارقام براي محيط هاي معتدل متمركز بوده است. عملكرد در اقليم هاي گرمتر پايين بوده است. مي توان با استفاده از روش هاي مناسب مديريت عملكرد را در اقليم گرمتر افزايش داد. بلوغ يا رسيدگي از جمله مسائل مهم براي ايجاد ارقام جهت سازگاري ناحيه‌اي خاص مي باشد. زودرسي در مناطقي كه طول دوره رشدي مناسب كوتاه است با ارزش مي باشد. در ضمن ارقام زودرس در جائي كه دو يا تعدادي كشت سيب زمين در سال به عمل مي آيد مورد نياز مي باشد. ارقام زوردس در استفاده از آب آبياري اقتصادي ترند. زودرسي هنگامي كه در پاييز كشت شده باشد موجب فرار از حشراتي مثل شته ها مي گردد. گياه زودرس ممكن است از زيان يخ زدگي يا آلودگي به بيماري ها فرار نمايد. نژادهاي زودرس عموما گلدهي تنگ تري نسبت به نژادهاي دير رس دارند.مقاومت به گرما، يخ زدگي و خشكي. مقاومت به گرما و يخ زدگي و خشكي به منظور جلوگيري از خسارت در زماني كه سيب زمين تحت اين شرايط اقليمي نامساعد كشت مي شود مطلوب مي‌باشد.

تحمل به دماي بالا: نمو گياه سيب زميني را مي توان به سه دوره تقسيم نمود: اين سه دوره شامل جوانه زني، رشد و غده دهي مي گردد. جوانه زني و رشد با دماي گرم تقويت مي‌شود در حالي كه غده دهي با دماي سرد ترجيحاً پايين تر از 18 درجه سانتي گراد حمايت مي گردد. عموما در جه حرارت‌هاي بالاتر از 18 تا20 درجه سانتي گراد طي دوره غده دهي موجب كاهش اندازه غده مي گردد. و عملا هيچگونه غده دهي با دماي بالاتر از 29 درجه سانتيگراد صورت نمي گيرد. در اكثر نواحي گرمتر كه به توليد سيب زميني پرداخته مي شود. در صورتي كه بتوان ارقام متحمل تر به درجه حرارت بالاتر را طي تشكيل غده ايجاد نمود، غده دهي افزايش خواهد يافت.

مواد اصلاحي را مي توان با آزمايش مقاوت شاخ و برگ به دماي بالا و غده دهي طي دماي بالا به منظور تحمل به گرما گزينش نمود. براي مثال در صورتي كه بوته‌ها را در محيطي با دماي نظارت شده 50 درجه سانتيگراد به مدت 8 ساعت در شب براي يك دوره 14 روزه نگهداري شوند. بوته هاي حساس طي سه روز رو به زوال خوانند رفت. كلون هاي سيب زميني را براي تحمل به گرما در غده دهي مي توان با كاشت و مقايسه آن ها براي مقدار تشكيل غده در گلخانه با دماي 30 تا 48 درجه سانتي گراد طي دوره غده دهي مورد آزمايش قرار دارند. 

مقاومت به يخ زدگي: در مناطق معيني كه سيب زميني در پاييز كشت مي شود ممكن است قبل از اينكه غده دهي كامل شود با يخ زدگي صدمه ببيند. ارقامي كه يخ زدگي را تحمل نمايند براي چنين مناطقي مناسب مي باشند. گزينش براي مقاومت به يخ زدگي در اطاقك هاي رشد با محيط نظارت شده در دماي يخ زدگي و در مزارع در مناطقي كه يخ زدگي رخ مي دهد اجرا مي گردد. از روش برگ جدا شده نيز مي توان براي گزينش سريع در مقياس وسيع براي يخ زدگي استفاده نمود. در اين روش برگ هاي سيب زميني به مدت 8 ساعت در دماي 5- درجه سانتي گراد قرار داده مي شود. برگ گياهان حساس تورژ سانس خود را از دست داده و به لحاظ اسمتز كلروپلاست هاي بي رنگ شده كه اين آثار را مي توان بلافاصله تشخيص داد.

مقاومت به خشكي: مقاومت به خشكي هنگامي كه سيب زميني در مناطقي كشت مي شود كه امكانات آبياري وجود ندارد و يا كافي نيست. مفيد مي باشد. گزينش براي مقاومت به خشكي را مي توان در مزارع يا گلدان هايي كه شرايط خشكي در آن ها ايجاد شده باشد اجرا نمود.

اصلاح براي مقاومت به بيماري : سيب زميني از تعدادي از بيماريها كه توسط ويروس ها، قارچ ها و باكتري ها ايجاد مي شود خسارت مي بيند. همه بيماري هاي سيب زميني در اينجا مورد بحث قرار نخواهند گرفت و فقط تعداد اندكي از آن ها به منظور تشريح پيچيدگي اصلاح براي مقاومت به بيماري در سيب زميني ذكر خواهد گرديد.

اصلاح كننده سيب زميني دو گونه مقاومت را تشخيص مي دهند: 1. مقاومت عمومي يا مزرعه‌اي. 2. مقاومت نژاد- اختصاصي.

مقاومت مزرعه اي چند ژني است و توسط تعداد زيادي ژن فرعي هر كدام با آثار كوچك اداره مي شود. مقاومت نژاد اختصاصي به مقاومت يك ژنوتيپ به يك نژاد فيزيولوژيكي خاص از عامل بيماري اطلاق مي گردد. مقاومت به نژادي خاص از عامل بيماري معمولا به صورت يك ژن غالب به ارث مي‌رسد. تجمع ژن هاي مقاومت مزرعه اي به داخل يك قرم مشكل‌تر از انتقال تك ژن هاي مقاومت به نژادي خاص مي باشد. مقاومت مزرعه‌اي از ثبات بيشتري نسبت به مقاومت نژاد- اختصاي برخوردار است زيرا حفاظتي كه از طريق مقاومت نژاد اختصاصي ارائه مي شود ممكن است با جهش تك ژني در عامل بيماري از دست برود و اين عامل بيماري تغيير يافته ممكن است رقم مقاوم قبلي را آلوده نمايد. مقاومت مزرعه اي ميزان يا سرعت تكثير بيماري در مزرعه اي را كاهش مي دهد. در صورتي كه مقاومت نژاد- اختصاصي مقدار ماده تلقيحي را كه موجب شروع آاودگي مي شود كاهش مي دهد.

گزارش کارآموزی کشاورزی،موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر گزارش كارآموزي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال بذر كرج كارآموز بخش تحقيقات سيب زميني و پياز و حبوبات آبي دانشكده كشاورزي

فهرست مطالب

تاريخچه 1

بخش تحقيقات سيب زميني و پياز 12

قسمت اول: سيب زميني

مقدمه 40

طبقه بندي 42

گياه شناسي 44

گلدهي در سيب زميني 46

طبقه بندي و مراكز پراكنش سيب زميني 47

عادت رشد48

سيستم توليد بذر گواهي شده در كانادا 58

آبياري 60

نيازهاي غذايي سيب زميني 64

زمان برداشت 73

فيزيولوژي پس از برداشت 77

گواهي بذور سيب زميني 85

هدفهاي اصلاحي سيب زميني 86

طرح در حال اجرا در مؤسسه بررسي سيب زميني 101

قسمت دوم: پياز

پيشينه 145

رده بندي گياهي 145

تركيب پياز 146

بو و طعم پياز 146

ارقام پياز 147

سطح زير كشت 149

توليد 151

عملكرد 152

فرايند توليد 154

انبار كردن 167

طرح هاي در حال اجراء در مؤسسه بر روي پياز 169

چكيده

هدف تحقيق

ضرورت و اهميت اجراي طرح

منابع و مأخذ 177